Van Mens tot Cel
Anterior
voorzijde
posterior
achterzijde
superior
bovenzijde
inferior
onderzijde
lateraal
aan de zijkant
mediaal
in het midden
ventraal
buikzijde
dorsaal
rugzijde
craniaal
schedelzijde
caudaal
staartzijde
proximaal
dicht bij romp
distaal
verder op extremiteiten
Extremiteitsspieren
m. deltoideus en m. pectoralis major
rompwandspieren
intercostaalspieren
m. rectus abdominus
flexie en extensie romp
m. transversus abdominus
stabiliseren romp; buikademhaling
m. obliquus externus & internus abdominus
draaien en zijwaarts buigen romp
Lordose
voorwaartse kromming
Kyfose
achterwaartse kromming
Scoliose
zijwaartse kromming
Wat bepaald de mate van bewegen
stand van gewrichtsvlakken
kleppen open tijdens systole:
pulmonaalklep en aortaklep
kleppen open tijdens diastole
tricuspidalisklep en mitralisklep
Algemene bouw vaatwand
Tunica intima, media en adventitia
Primaire lymfoide organen
Vormen immuuncellen (beenmerg en thymus)
Secundaire lymfoide organen (milt!, lymfeknopen, slijmvliezen, bronchi, darmen)
antigeen presentatie, vermeerderen lymfocyten en vormen antilichamen
Poliferatie fase
dikte endometrium neemt toe en wordt waterig
Luterale fase
vorming corpus lectum > produceert estrogen en progesteron zodat endometrium dikker wordt
Wat als er geen fertilisatie is?
Dan degenereert corpus lectum, dalen hormoonconcentraties en vindt menstruatie plaats
Isochemia fase
Als fertilisatie: bastocyst nestelt in baarmoeder, HCG houdt corpus lectum in stand zodat estrogen/progesteron wordt gemaakt en menstruatie uitblijft
Morula
Ontstaat na blastulatie en klievingsdelingen, zit in zona pelucida
Blastocyst
tweedeling cellen zichtbaar: trofoblst en embryoblast (epiblast en hypoblast) > ontsnapt uit zona pellucida en synciviotrofoblast nestelt in baarmoeder
Ingressie
vanuit de primitiefstreep vindt gastrulatie plaats: uit epiblast onstaan drie lagen > ectoderm, mesoderm en endoderm
ectoderm
huid(klieren), zenuwstelsel, calvaria
mesoderm
skelet, hartspier, bindweefsel, bloed en weivliezen
endoderm
darmepitheel, darmweefsel, longepitheel, luchtpijp, blaasepitheel
Axiaal mesoderm
notochord: geeft signalen af
paraxiaal mesoderm
segmenteert tot somieten > derma, myo en skelerotoom
Intermediar mesoderm
urogenitaal stelsel (pronefros, mesonefros en metanefros
Zijplaat mesoderm
somaisch: bindweefsel lichaamswand // splanchnisch: bekleding ingewanden
dermatoom
onderhuids bindweefsel
myotoom
spieren
sklerotoom
botten (niet van de ledematen!)
Neurulatie
notochord geeft groeifactoren af > ectoderm wordt neuro-ectoderm > vorming neurale buis > migratie neurale lijstcellen
CZS wordt gevormd uit
Neurale BUIS
PZS wordt gevormd uit
neurale LIJST
hersenblaasjes >
grote hersenen (PTD) en hersenstam (MRMM)
wat zorgt voor metamerisatie van lichaam
paraxiaal mesoderm
Complete mola
alleen chromosomen van vader, geen embryonale delen zichtbaar
Incomplete mola
triploidie, embryonale delen wel zichtbaar
1. dichoriaal, diamniotisch
eigen placena, chorion en amnion
2. monochoriaal, diamniotisch
delen placenta, eigen amnion
3. monochoriaal, mono-amniotisch
delen placenta, chorion en amnion
labda-sign
aanwezig: dichoriaal // afwezig: monochorial
NIPT
bloed afnemen van moeder om chromosomen 13, 18 en 21 te bekijken op afwijkingen
vlokkentest
11 weken, deel van placenta afnemen, snelle uitslag, kans op miskraam groot
vruchtwaterpunctie
16 weken, vruchtwater afnemen, minder kans op miskraam
roken beinvloed zwangerschap door...
onvruchtbaarheid, vroeggeboorte, kleingroei en foetale sterfte
alcohol beinvloed zwangerschap door...
foetaal alcohol syndroom: vertraagde groei, gezichtsafwijkingen, neurologische symptomen en gedragsproblemen
oligodendrocyten (centraal)
Myeline schede maken
Astrocyten (centraal)
bloed-hersenbarriere, steunen neuronen, nemen neurotransmitters/K+ op
Microglia (centraal)
afval opruimen
ependymcellen (centraal)
vormen barriere/holte tussen compartimenten
Schwann cellen (perifeer)
Myeline schede vormen
satelietcellen (perifeer)
steunen neuronen
tight junctions (afsluitend)
voorkomt lekken van stoffen
adhesion belt (zonula adherens) (cadherine)
stevigheid (actine filamenten)
dermosomen (macula adherens) (cadherine)
trekkracht weerstaan (intermediaire filamenten)
hemidesmosomen en focal adhesions (integrine)
stevigeheid; verbinden met basaal lamina
gap junctions (communicerend) (connexine)
holte waar moleculen door kunnen om signalen door te geven
transcellulair transport
door plasmamembraan heen via membraan gebonden kanalen van ene zijde naar andere zijde
capillairen longblaasjes
uitwisseling > eenlagig plaveisel
darm
opname stoffen > eenlagig cilinder met microvilli
slokdarm
bescherming > meerlagig onverhoornd plaveisel
huid
barriere en bescherming > meerlagig verhoornd plaveisel
trachea
transport langs epitheel-opp. > psuedomeerlagig cilinder met trilharen en trachea
blaas
rekbaar, bescherming > meerlagig overgangsepitheel
exocriene klieren
geven product af aan afvoergang
merocrien
afgifte aan afvoergang via vesicles
appocrien
cel met inhoud naar afvoergang
holocrien
cel laat los en gesintegreert naar afvoergang
endocrien
product afgifte aan bloed
paracrien
product activeert andere cellen in orgaan
autocrien
product activeert zichzelf
serueze kleiren (exocrien)
waterige uitschijding, grote kern, klein lumen, PAS-neg, niet geglycosyleerd, granula goed zichtbaar
muceuze kleiren (exocrien)
slijmerige uitscheiding, kleine kern, groot lumen, PAS-pos, geglycosyleerd, granula lijkt leeggelopen
losmazig bindweefsel
elastine, fibrine, naast fibroblasten ook veel andere celtypen, grondsubstantie en bleodvaten
straf bindweefsel
dichte structuur, weinig grondsubstantie, alleen fibroblasten
Straf geordend bindweefsel
collageen vezels in een richting > alleen stevig in die richting
straf ongeordend bindweefsel
collageen vezels in alle richtingen > stevigheid in alle richtingen
collagene vezels
maken weefsels bestand tegen trekkracht
reticulaire vezels
geven steun en structuur aan weefsels/organen
elastische vezels
geven elasticiteit aan weefsels
GAG's
diffusie van water oplosbare stoffen (voeding)
proteoglycanen
barriere voor grote moleculen, bacterien en cellen
multiadhesieve glycoproteinen
stabiliseren ECM, aanhechting van cellen
fibroblast
productie vezels en grondsubstantie ; bewoner
vetcellen
isolatie, energie ; bewoner
stamcellen
wondgenezing ; bewoner
mestcellen
ontstekings- en overgevoeligheidsreacties ; bewoner
macrofagen
fagocytose ; bewoner
neurofiel granulocyten
acute ontsteking > fagocytose (pasant)
basofiele granulocyten
infectie > allergie (pasant)
eosinofiele granulocyten
parasiet/chronische infectie > onderdrukken alergische reactie histamine (pasant)
monocyten
differentieert tot macrofagen (pasant
lymfocyten
immunologische afweer (pasant)
plasmacellen
productie antilichamen (pasant)
keratinocyten (epidermis)
productie keratine, waterbarriere (epithelia cellen)
Stratum basale > spinosum > granulosum > corneum
celdeling > keratine vorming (stevigheid) > granule voor apoptose > hoornlaag
melanocyten
melanine synthese tegen UV, dendritische cellen met neurale origine
Langerhanscellen
antigeenpresentatie aan immuunsysteem, dendritische cellen uit beenmerg, vrije migratie
Merkelcellen
huidsensatie, dendritisch, origine onbekend, vast in desmosomen en keratinefilamenten
appociene klieren
drainerenn op haarfollikels, eiwitrijk secreet, karaktiristieke plekken
eccriene klieren
eigen afvoergang, waterig secreet, overal
papilair dermis (boven)
losmazig bindweefsel
reticulair dermis (onder)
compact bindweefsel met elastine voor veerkracht
dik huid VS dun huid
in dik huid is epidermis (hoornlaag dik), geen haar aanwezig en is er een stratum lucidum laag aanwezig
desmosomen
verbinden keratinefilamenten onderling
hemidesmosomen
verbinden keratinefilamenten met basale laag