gs se1
contractarbeider
arbeider die een contract had getekend waardoor hij gedwongen was om te werken op een plantage
cultuurstelsel
economisch systeem waarbij boeren op Java landbouwproducten moesten verbouwen voor de Nederlandse staat
ethische politiek
nederlandse politiek die moest zorgen voor de ontwikkeling van Nederlands-Indië
gouverneur-generaal
de hoogste bestuurder van nederlands-indië
handelsmonopolie
het recht om als enige in bepaalde producten of op een bepaalde plek te handelen
indirect bestuur
manier om een kolonie te besturen waarbij de inheemse bestuurders op hun plaats bleven maar voortaan werden aangestuurd door nederlanders
indo
kind van een nederlander en iemand uit de inheemse bevolking
interneren
het opsluiten van een bepaalde groep mensen in een kamp im ze buiten de samenleving te houden
koelie
naam die nederlanders gebruikten voor een contractarbeider
Koninklijk Nederlands-indië (KNIL)
leger in nederlands-indië waarvan de meeste soldaten uit nederlands-indië kwamen. de officieren waren nederlands
liberalisme
politieke stroming die opkomt voor zoveel mogelijk vrijheid voor burgers en bedrijven
modern imperialisme
het idee bij Europese landen in de 19e eeuw dat zij zoveel mogelijk land moesten veroveren om zo een groot rijk op te bouwen
nationalisme
een gevoel van trots voor de taal, cultuur en geschiedenis van gebieden in indonesië
pacificatie
de naam die nederlanders gebruikten voor het veroveren van gebieden in indonesië
Partai Nasional Indonesia (PNI)
politieke partij die streed voor een onafhankelijke indonesië. letterlijk: nationale partij van indonesië
racisme
het (onjuiste) idee dat er verschillende mensenrassen bestaan en dat de ene ras beter is dan de andere
Verenigde Oost-indische compagnie (VOC)
nederlands handelsbedrijf, opgericht in 1602, dat handel dreef en oorlog voerde in azië
volksraad
raad waarin nederlanders en leden uit de inheemse bevolking zaten en die advies gaf aan het bestuur van de kolonie
vrije arbeid
economisch systeem waarbij nederlandse ondernemers zelf bedrijven mochten oprichten en mensen in loondienst mochten nemen
dekolonisatie
het onafhankelijk worden van koloniën
guerrilla
vorm van oorlogvoering waarbij kleine groepen strijders een korte aanval doen en zich dan snel terugtrekken
oorlogsmisdaad
misdaad die ook tijdens oorlogen niet gepleegd mag worden, zoals martelingen of het doden van onschuldige burgers
pemoeda's
jonge, indonesische nationalisten die door de japanners militair waren getraind en die streden voor de onafhankelijkheid
politionele acties
de naam die de nederlandse overheid gebruikte voor twee grootschalige militaire acties, om indonesië als kolonie te behouden
soevereiniteit
het recht van een staat om zichzelf te besturen, zonder bemoeienis van andere staten
verenigde naties (VN)
een internationale organisatie waarvan bijna alle landen lid zijn en die als doel heeft te zorgen voor vrede en veiligheid in de wereld.
berlijnse muur
een muur rondom west-berlijn gebouwd door de regering van de DDR
blokkade van berlijn
het afsluiten van alle toeganswegen tot west-berlijn door stalin (1948-1949)
communisme
een stroming die streeft naar een samenleving waarin geen ongelijkheid in macht en rijkdom is
containmentpolitiek
de amerikaanse politiek die moest voorkomen dat het communisme zich zou verspreiden
cubacrisis
de grote spanning tussen de SU en de VS, nadat de SU rakketten op cuba wilde plaatsen
dominotheorie
het amerikaanse idee dat landen in azië, net als vallende dominostenen, een voor een communistisch zouden worden
duitse hereniging
oost- en west duitsland worden weer een land in oktober 1990
glasnost
russich voor openheid. de hervorming die ervoor zorgde dat het bestuur meer uitleg gaf over beslissingen en dat burgers meer vrijheid van meningsuiting krijgen
ijzeren gordijn
de zwaarbewaakte grens tussen het osstblok en het westblok
kapitalisme
een economisch systeem waarbij ondernemers winst willen maken, zonder last te hebben van wetten en regels
koreaoorlog
een oorlog tussen het communistische noord-korea en het kapitalistische zuid-korea. de VS steunde zuid-korea, china steunde noord-korea
marshallplan
de economische steun van de VS aan landen in europa, na de Tweede Wereldoorlog
NAVO
een militair bondgenootschap van de VS, canada en west-europese landen tegen het communisme
ontwapening
het verminderen van het aantal wapens
perestrojka
grote verandering in de economie van de SU. de regering bepaalde niet meer alles in de economie. russische burgers mochten kleine bedrijven bezitten
Vietnamoorlog
een burgeroorlog tussen het communistische noord-vietnam en het kapitalistische zuid-vietnam. de VS steunde het zuiden, china en de SU steunen het noorden
wapenwedloop
een soort wedstrijd waarbij landen proberen steeds meer en betere wapens te bezitten
warschaupact
een militair verbond tussen de SU en de communistische landen in Oost europa
amerikanisering
de beinvloeding van een cultuur door de amerikaanse cultuur
continuïteit
wanneer iets hetzelfde blijft