begrippen parlementaire democratie
soeverein
een staat is soeverein als die op een bepaald, duidelijk begrensd gebied het hoogste gezag uitoefent en het geweldsmonopolie heeft
directe democratie
het volk heeft directe zeggenschap
representatieve democratie
het volk kiest vertegenwoordigers die de beslissingen nemen en aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over het beleid
parlementair stelsel
de bevolking kiest via verkiezingen een parlement
presidentieel stelsel
de bevolking kiest niet alleen het parlement, maar ook het staatshoofd
constitutionele monarchie
er is ook een niet-gekozen staatshoofd, van we de macht wordt beperkt wordt door een constitutie
links
ongelijkheid verminderen door ingrepen van de overheid
rechts
zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid op sociaaleconomisch gebied
ontideologisering
het verdwijnen van ideologie als leidraad voor hoe de samenleving moet worden ingericht
reactionair
conservatieven willen dat de situatie van vroeger terugkeert
kosmopolitisch
het land is onderdeel van een geglobaliseerde wereld, we zijn verbonden, 'wereldburgers'
nationalistisch
globalisering is een bedreiging
evenredige vertegenwoordiging
alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare aantal zetels
kiesdeler
de hoeveelheid stemmen die nodig is voor één zetel
kiesdrempel
een partij moet een minimumpercentage stemmen halen om mee te kunnen delen in de zetels
districtenstelsel
het land wordt verdeeld in districten, elk district levert één afgevaardigde voor het parlement
mediacratie
wordt van gesproken door de grote invloed van de media op de politieke situatie
informatie
er wordt onderzoek gedaan naar welke partijen samen een kabinet willen vormen
formatie
het kabinet wordt gevormd, meestal door de lijstrekker van de grootste partij
regeerakkoord
soort contract dat de hoofdlijnen bevat van het beleid dat het kabinet de komende jaren wil gaan voeren
demissionair kabinet
na de val van het kabinet blijven de oude ministers nog in functie totdat er een nieuw kabinet is gevormd
kabinet
minsters en staatssecretarissen
regering
koning en ministers
minister
eigen beleidsterrein, geeft leiding aan ambtenaren
staatssecretaris
staat onder de minister, is verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein
ministeriële verantwoordelijkheid
niet de koning maar de minsters zijn verantwoordelijk
stemrecht
wetsvoorstellen aannemen of verwerpen
recht van amendement
wetsvoorstellen wijzigen
recht van initiatief
zelf wetsvoorstellen indienen
budgetrecht
de begroting kunnen goedkeuren, verwerpen of wijzigen
recht van motie
een verzoek aan een minister om iets te doen of juist niet
vragenrecht
schriftelijk en mondeling vragen mogen stellen aan bewindslieden
recht van interpellatie
een debat aan mogen vragen met een minister of staatssecretaris
recht van onderzoek en enquête
een onderzoek kunnen instellen naar de rol van de regering en overheid bij kwesties van groot maatschappelijk belang
poldermodel
politieke cultuur Nederland. Het streven naar consensus
dualisme
er is een duidelijke taakverdeling tussen regering en parlement -> trias politica
systeemtheorie
theorie waarbij wordt uitgegaan van vier fasen voor politieke besluitvorming
politieke actoren
alle individuele burgers, groepen, bestuursorganen en instanties die betrokken zijn bij het politieke besluitvormingsproces
politiek debat
de wisselwerking tussen deze actoren
lobbyen
via persoonlijk contact proberen steun te krijgen voor je standpunten en belangen
subsidiariteitsbeginsel
hogere instanties voeren geen taken uit die lagere instanties kunnen doen
decentralisatie
taken worden verplaatst naar lagere instanties
supranationaal
de aangesloten landen hebben bevoegdheden overgedragen aan de EU. meeste stemmen gelden
intergouvernementeel
besluiten kunnen alleen genomen worden met instemming van alle afzonderlijke landen
vetorecht
het recht om een besluit tegen te houden
resoluties
uitspraken waarin bepaald gedrag van een land wordt veroordeeld