Begrippen maatschappijleer 2.6-2.8
onschuldvermoeden
als verdachte ben je onschuldig totdat het tegendeel bewezen wordt geacht door de rechter
strafbaarheidsbeginsel
hierdoor kun je niet veroordeeld worden voor iets wat volgens de wet niet strafbaar is op het moment van plegen
strafbepaling
de omschrijving in de wet van strafbare handelingen
ne bis in idem-regel
bepaalt dat je niet twee keer vervolgd kan worden voor hetzelfde vergrijp
verjaringstermijn
iemand kan na een beplaade tijd niet meer vervolgd worden voor een misdrijf, geldt niet voor ernstige misdrijven
misdrijven
ernstige strafbare feiten
overtredingen
minder ernstige strafbare feiten
Openbaar Ministerie
tijdens het gehele strafproces treedt een officier van justitie op namens het Openbaar Ministerie in de naam van de staat
verdachte
iemand is verdachte als er een redelijk vermoeden van schuld aan een misdrijf of overtreding bestaat
staande houden
laten stilstaan en vragen naar je identiteitsbewijs
aanhouden
arresteren en meenemen naar het politiebureau voor verhoor
dwangmiddelen
handelingen die tijdens het opsporingsonderzoek door de politie worden gedaan om meer bewijs te verzamelen
seponeren
besluiten om niet verder te vervolgen
transactie
kan aangeboden worden door de officier bij overtredingen en lichte misdrijven. hierbij gaat de verdachte akkoord met een geldboete of taakstraf en wordt niet verder vervolgd
strafbeschikking
het OM legt zelf een straf op (bij lichte delicten). de schuld staat vast
vervolgen
de zaak komt voor de rechter
tenlastelegging
waar de verdachte van beschuldigd wordt
terechtzitting
deel van de strafzaak waarbij de rechter de getuigen hoort en kritisch kijkt naar het bewijs dat tegen de verdachte wordt aangevoerd. ook verhoort de rechter de verdachte
strafuitsluitingsgronden
als iemand het feit wel heeft gepleegd, maar niet strafbaar wordt geacht (rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden)
ontoerekeningsvatbaarheid
als iemand echt niet verantwoordelijk gesteld kan worden voor het gepleegde delict
vrijheidsstraf
gevangenisstraf
geldboete
soort straf, kan in combinatie met een andere hoofdstraf opgelegd worden
taakstraf
straf waarbij de dader voor maximaal 240 uur nuttig werk moet doen voor de samenleving. bij jongeren kan ook een gedragstraining worden opgelegd
bijkomende straf
straf die meestal te maken heeft met het gepleegde delict, kan naast de hoofdstraf opgelegd worden
strafrechtelijke maatregelen
maatregelen die voor de dader genomen worden, bedoeld om de schade van het misdrijf te herstellen of om de samenleving te beschermen
resocialisatie
een reden om te straffen, het gedrag van de crimineel wordt verbeterd, zodat hij zich aanpast aan de normen van onze samenleving
jeugdstrafrecht
strafrecht met lichtere regels, voor jongeren van 12 tot 18 jaar
adolescentenstrafrecht
de rechter kan kiezen tussen jeugdstarfrecht en volwassenenstrafrecht voor jongeren van 16 tot 23 jaar
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
'morele grondwet van de wereld' (VN) intentieverklaring, niet bindend
Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden
in 1950 opgesteld door de Raad van Europa, de rechten zijn wél afdwingbaar
Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie
een modernere catalogus van grondrechten, waarin actuele issues aan bod komen (EU, 2009)
Internationaal Gerechtshof
buigt zich over rechtsgeschillen tussen staten (niet persoonlijk)
oorlogstribunalen
tijdelijke rechtbanken om oorlogsmisdadigers terecht te staan
Internationaal Strafhof
bestraft oorlogsmisdadigers en misdaden tegen de menselijkheid (persoonlijk)
toetsingrecht
het recht om wetten en lagere regelgeving te toetsen aan een wet van een hogere orde
uitlokking
de politie verleidt een verdachte tot het plegen van een misdrijf waarvan niet vaststaat dat hij dat anders ook had gepleegd
lokmiddel
een middel om crimineel gedrag uit te lokken bij wetsovertreders
jury
een groep burgers die namens de samenleving bepaalt of een verdachte schuldig is of niet